Ondergrond systeem inclusieve woonwijken
A. Erfgoed en cultuurhistorie
De kaart laat de belangrijkste boven– en ondergronds erfgoedwaarden zien. De historische binnenstad en de 19e- eeuwse schil zijn beschermde stadsgezichten met ruim 1.200 monumenten. In het polderlandschap daarbuiten met zijn karakteristieke dijken, wegen en killen staan bijna 500 monumenten. De polder de Biesbosch is een kroonjuweel in dit landschap. Diep onder het 17e-eeuwse en jongere polderlandschap ligt het in 1421 verdronken middeleeuwse landschap. Op de oevers van de rivieren de Merwede, de Dubbel en het Oude Maasje worden circa 15 verdronken kerkdorpen verwacht, waarvan er nog maar 3 zijn gelokaliseerd.
Doelstelling
Zoals in hoofdstuk 2 al beschreven maakt ons erfgoed en de cultuurhistorie het Eiland van Dordrecht tot een uniek en waardevol gebied. Het behouden en versterken van het erfgoed op het eiland is het doel.
Wat gaan we doen om dit te bereiken?
Bij toekomstige ontwikkelingen dient iedereen de hierboven en in hoofdstuk 2 beschreven waarden te respecteren en uit te bouwen. Het is onlosmakelijk verbonden met doel 1 van deze omgevingsvisie: aantrekkelijke stad, en daarmee een randvoorwaarde voor ontwikkelingen.
B. Archeologie
Binnen de gemeente Dordrecht maken we vanuit het oogpunt archeologie een duidelijk verschil tussen de historische binnenstad, binnen én inclusief de Spuihaven, en het buitengebied buiten de Spuihaven. Reden hiervoor is de duidelijk verschillende landschappelijke ontwikkeling tussen de beide gebieden.
In de historische stadskern binnen de Spuihaven heeft zich door de eeuwen heen eenzeer dik pakket archeologische waarden opgebouwd. Plaatselijk is dit pakket maar liefst 8meter dik. De oorsprong van het middeleeuwse Dordrecht treft men dus tot op deze diepteaan. Oudere sporen bevinden zich op nog grotere diepte.
In het grote gebied buiten de Spuihaven is het middeleeuwse en oudere landschaphelemaal niet meer herkenbaar of zichtbaar: sinds de Sint Elisabethsvloed van 1421 ligthet bedekt onder een minimaal 70 cm dik pakket rivierafzettingen, het zogenoemdeMerwededek. Vooral het verschil in bodemopbouw tussen binnenstad en buitengebied is de basis voor afwijkende archeologische verwachtingen en vrijstellingen.
Een bijzondere rol speelt het gebied de Dordwijkzone (zie paragraaf 5.6). Deze doorsnijdt de archeologische waarden in de ondergrond. Deze waarden bevinden zich hier met name op de in 1421 verdronken en daarna afgedekte hogere oevers van de rivier de Dubbel, die van zuidoost naar noordwest door het gebied meanderde. Op de zuidoever zijn de kerk en het kerkhof van het middeleeuwse dorp Wolbrandskerke deels opgegraven. Dit terrein aan en rond de Amnesty Internationalweg is sindsdien een provinciaal archeologisch monument. Een andersoortig provinciaal archeologisch monument is de voormalige 17e-eeuwse buitenplaats Groot Raij nabij Zeedijk 10. Bij een dijkdoorbraak in het begin van de 18e-eeuw is deze buitenplaats verwoest en niet meer opgebouwd. Dit in tegensteling tot de bijbehorende Aloysehoeve. De locatie en de resten van de buitenplaats zijn nog altijd redelijk zichtbaar aanwezig in het polderlandschap. Beide terreinen refereren duidelijk aan het omgaan met of de strijd tegen het water en vormen een eeuwenoude basis voor het groenblauwe karakter van de Dordwijkzone.
Op de beleidskaart archeologie Dordrecht (2012) staan voor de hele gemeente de archeologische waarden - waarde archeologie 1, 2 of 3 - in kleur aangegeven. In de legenda zijn aan elke kleur of waarde vrijstellingen van de onderzoeksplicht verbonden. Zo is duidelijk in welke gevallen men wel of niet rekening moet houden met archeologisch (voor)onderzoek en welk type onderzoek.
Doelstellingen
Reconstructie van het ontstaan van én de ontwikkeling tot de middeleeuwse handelsstad Dordrecht. Verder het dagelijks leven van de middeleeuwse stadsbewoners, hun relatie met het buitengebied (de Grote of Zuid-Hollandse Waard) en hun regionale en internationale handelsnetwerk. Hier ligt naar verwachting de basis voor de huidige status van Dordrecht als regionale centrumstad.
Reconstructie van het ontstaan, de ontwikkeling en de ondergang van het middeleeuwse (en het oudere) landschap van de Grote of Zuid-Hollandse Waard, het dagelijks leven van de middeleeuwse (kerk) dorpsbewoners en hun relatie met de stad Dordrecht en de omgeving. Hier ligt naar verwachting in elk geval deels de basis voor de huidige Eilandvorming, inclusief de Biesbosch.
Wat gaan we doen om dit te bereiken?
Conform de Erfgoedwet en de beleidsnota archeologie Dordrecht blijft archeologisch onderzoek verplicht als bij omgevingsvergunningplichtige bodemingrepen archeologische waarden verstoord dreigen te worden.
C. Bodem- en grondwaterverontreiniging
Om een gezonde leefomgeving te creëren en gezondheids- en ecologische risico's weg te nemen, is het van belang dat de chemische kwaliteit van de bodem aansluit bij de functie en het grondgebruik van een locatie. Ernstige bodemverontreinigingen met hoge gezondheidsrisico's zijn gesaneerd of worden beheerst. De ernstige bodemverontreinigingen met beperkte risico voor mens en natuur zijn geïnventariseerd.
Doelstellingen
De bodemkwaliteit van een locatie stemmen we af met het huidige en toekomstige functiegebruik. Ook moet de bodemkwaliteit duurzaam gebruik van de bodem mogelijk maken. Bijvoorbeeld met betrekking tot water en grondwater. Op diverse locaties in de stad voldoet de huidige bodemkwaliteit niet aan de gewenste kwaliteit voor het huidige of toekomstige gebruik. Daarom zet de gemeente in op het gaandeweg saneren van vervuilde gronden bij ruimtelijke ontwikkelingen. Bij het bepalen van kwaliteitsdoelstellingen spelen gezondheidseffecten en ecologische effecten een belangrijke rol. In de omgevingswet is meer aandacht voor gezondheid. In het omgevingsplan nemen we het onderwerp bodem mee in de integrale afweging van ruimtelijke ontwikkelingen.
Wat gaan we doen om dit te bereiken?
Voor 2030 moeten alle bodemverontreinigingen die nu nog op de lijst van spoedlocaties staan in het kader van de Wet Bodembescherming, gesaneerd zijn. Voor Dordrecht gaat het nog om 2 locaties, te weten Spuiweg 64-68 en Van Leeuwenhoekweg 20. Het nieuwe beleid gaat meer uit van de gewenste activiteiten en de praktijk. In de loop van 2021 wordt een landelijke inventarisatie uitgevoerd naar verontreiniging door een groot aantal chemische verbindingen. Eind 2020 is er voor Dordrecht een voorlopige inventarisatie van deze nieuwe verontreinigingen.
Wat betreft de resterende bodemverontreinigingen vindt sanering plaats op een natuurlijk moment als onderdeel van een gebiedsontwikkeling en/of bouwproject. In dat geval financiert de ontwikkeling de kosten voor de sanering.
D. Oppervlakte- en regenwater
Op het eiland zijn een aantal locaties waarvan bekend is dat wateroverlast een rol speelt. Wateroverlast heeft meerdere oorzaken:· Gevoeligheid gebied (bijvoorbeeld laaggelegen).· Onvoldoende capaciteit riolering.· Onvoldoende capaciteit watergangen.· Verhoogde intensiteit regenbuien (extreme neerslag) door klimaatverandering.Bij de oplossingen zijn meerdere partijen betrokken. Denk hierbij aan het waterschap, de gemeente en de burgers.
Doelstelling
Vermindering van overlast door water-op-straat situaties. Als gemeente hebben we ‘de zaakjes op orde’ en ondersteunen we andere partijen (bijvoorbeeld burgers) met hun verantwoordelijkheden.
Wat gaan we doen om dit te bereiken?
De doelstellingen voor wateroverlast en andere klimaatadaptatie onderwerpen, werkt men nader uit in het groenblauwe programma. Het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) en groenplan zijn onderdeel van het groenblauwe programma. Er wordt dus integraal naar de boven- en ondergrondse ruimte gekeken om dit op te lossen. Waarbij we ook zo realistisch moeten zijn dat we overlast bij zeer extreme buien niet 100% kunnen uitsluiten.